失眠認知行為治療 第06課:睡眠壓縮法
睡眠壓縮法是 CBTi 裡的「慢活版睡眠改造」,專為長者同體弱人士設計,用溫水煮蛙式調整瞓覺習慣
核心原理
龜速進化論
傳統睡眠限制法:一刀切減床時 → 可能頂唔順
睡眠壓縮法:每週減 15-30 分鐘 → 等身體慢慢適應
床時 ≠ 睡眠時
長期攤床但眼光光 → 睡眠效率低
逐步壓縮床時 → 逼身體集中瞓覺
適合邊啲人?
銀髮族專屬
長者生理時鐘脆弱,唔受得急變
例:80 歲婆婆原本攤床 10 個鐘但只瞓到 5 個鐘
體弱 / 長期病患
心臟病、慢性痛症患者
突然少瞓可能影響病情
易焦慮族
聽到「限制」就驚 → 溫和調整更易接受
實戰五部曲
第一步:寫睡眠考古筆記
連續記錄 7-14 日:
幾點上牀 / 實際瞓着時間
半夜醒幾多次
朝早幾點醒 & 有冇賴床
日頭偷瞓幾耐
計數:
睡眠效率 = (實際瞓覺時間 ÷ 床上時間) × 100%
例:攤床 8 個鐘瞓 5 個鐘 → 效率 62.5%
第二步:訂「減床時間表」
目標:每週減 15-30 分鐘床時
例子:
阿伯原本攤床 9 個鐘(晚 10 - 朝 7)
第 1 週:8.5 小時(晚 10:30 - 朝 7)
第 2 週:8 小時(晚 11 - 朝 7)
逐步減至 6.5-7 小時
第三步:鎖死生理鐘
無論點都要準時起身
例:固定朝早 7 點落床,夜晚逐步推遲上床
第四步:每週體檢
效率 ≥ 85% → 繼續減床時
效率 < 80% → 暫停減幅,觀察多一週
第五步:搵黃金平衡點
目標睡眠效率維持 85-90%
到達理想床時後固定作息
三大優勢
安全牌首選
長者血壓 / 血糖波動細
減少跌倒風險(唔會日頭眼矇矇)
心理零壓力
「每週只減 15 分鐘」易堅持
避免「戒斷式」焦慮
效果持久
研究顯示:80% 長者 3 個月後維持改善
半夜醒次數減半
注意事項
紅燈族群
認知障礙症晚期患者
日間需要照顧者全程睇實
藥物配合
唔好突然停安眠藥!要同醫生夾
逐步減藥 + 壓縮床時同步進行
環境改造
長者睡房加裝夜燈防跌倒
用厚窗簾隔街燈光
案例:72 歲陳伯
背景:長期攤床 10 個鐘但只瞓到 4 個鐘
第 1 週:床時 9.5 小時(晚 11 - 朝 8:30)→ 瞓到 4.5 小時
第 4 週:床時 8 小時(晚 12 - 朝 8)→ 瞓到 5.5 小時
三個月後:穩定瞓 6 小時(晚 12:30 - 朝 6:30),效率 92%
總結:慢工出細瞓
比喻:睡眠壓縮法似「老人家飲早茶」——急唔嚟,但日日少少進步,最終嘆到一盅兩件
建議:陪長輩執行要夠耐心,讚多啲進步效果更佳!
References
American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association (7th ed.). https://doi.org/10.1037/0000165-000
Lichstein, K. L., Riedel, B. W., & Wilson, N. M. (2001). Cognitive-behavioral treatment of insomnia: A session-by-session guide. In Cognitive Behavioral Treatment of Insomnia (pp. 1–15). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4757-4737-9
Medical News Today. (n.d.). Sleep restriction therapy: What to know. Retrieved March 31, 2025, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/sleep-restriction-therapy
Morin, C. M., & Espie, C. A. (2003). Insomnia: A clinical guide to assessment and treatment. Springer Science & Business Media.
Sleep Foundation. (n.d.). Cognitive behavioral therapy for insomnia (CBT-I). Retrieved March 31, 2025, from https://www.sleepfoundation.org/insomnia/treatment/cognitive-behavioral-therapy-insomnia
Stanford Health Care. (n.d.). Sleep restriction therapy in cognitive behavioral therapy for insomnia. Retrieved March 31, 2025, from https://stanfordhealthcare.org/medical-treatments/c/cognitive-behavioral-therapy-insomnia/procedures/sleep-restriction.html
The Sleep Reset. (n.d.). Understanding CBT-I: Cognitive behavioral therapy for insomnia. Retrieved March 31, 2025, from https://www.thesleepreset.com/learn/cbti
Vitiello, M. V., Rybarczyk, B., Von Korff, M., & Stepanski, E. J. (2015). Cognitive behavioral therapy for insomnia in older adults: A practical guide. Journal of Clinical Sleep Medicine, 11(12), 1445–1452. https://doi.org/10.5664/jcsm.5290